4. Uitkomst septembercirculaire 2023

Samengevat is de uitkomst van de septembercirculaire als volgt:

+ is nadeel: hogere uitgaven/lagere inkomsten
- is voordeel: lagere uitgaven/hogere inkomsten
bedragen x € 1.000

Conclusie:
De algemene uitkering stijgt in alle jaren. In 2024 € 2,4 miljoen extra en dit loopt op tot € 6,5 miljoen in 2027.
Wanneer we hiervan de noodzakelijke afzonderingen afhalen ontstaat er in 2023 een tekort van € 1,6 miljoen. De jaren erna (2024-2026) zijn de mutaties beperkt. Opvallend is dat het laatste jaar 2027 een positieve ontwikkeling kent van € 4,3 miljoen. Dit is positief voor het meerjaren beeld van onze begroting.

Belangrijkste punten uit de circulaire zijn:  

Algemene ontwikkelingen:

• De accressen zijn voor de jaren 2023 tot en met 2025 bevroren. Dit bekent dat naast alle specifieke mutaties, we alleen loon- en prijscorrectie krijgen over deze jaren.
• De verwachte inflatie over 2024 is hoger dan in mei werd verwacht. Dit betekent een hogere accres voor de prijsontwikkeling vanaf 2024.
• In het landelijke coalitieakkoord is besloten om het accres vanaf 2026 niet langer te koppelen aan de hoogte van de rijksuitgaven. Dus niet langer “samen de trap op- samen de trap af”. Dit betekent een fors nadeel in 2026 ten opzichte van het jaar 2025. De algemene uitkering is voor ons dan € 18 miljoen lager.  “Het ravijn” wordt versterkt doordat de zogenaamde opschalingskorting tot en met het 2025 verdwijnt, maar dat deze in 2026 weer terugkomt. Ter compensatie van dit ravijnjaar in 2026 heeft het kabinet een bedrag van € 1 miljard extra beschikbaar in 2026/ 2027. Dit is verwerkt in bovenstaande saldi.
• Het kabinet heeft besloten dat het gemeentefonds vanaf 2027 geïndexeerd wordt op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). Dit op basis van een 8-jarig historisch gemiddelde om te komen tot meer stabiliteit. De indexatie volgt de prijsontwikkeling van het bbp van het lopende jaar, zodat het gemeentefonds reëel op niveau blijft.
• Voor het jaar 2027 ontstaat door deze nieuwe systematiek een voordeel door een hoger volumeaccres van ruim € 700 miljoen. Dit is voor onze gemeente een bedrag van circa € 3,6 miljoen extra in 2027.

De belangrijkste verklaringen van de stijging van de algemene uitkering zijn:

Loon- en prijsstijgingen 2024
Door een hogere verwachte loon- en prijsontwikkeling voor 2024 ontvangen we structureel circa € 2 miljoen extra in de algemene uitkering. Gezien de huidige ontwikkelingen in de wereld is het erg lastig in te schatten wat de inflatie in 2024 gaat doen. Dit is voor komende begroting nog een grote risicopost. We stellen voor om dit extra bedrag te reserveren voor daadwerkelijke loon- en prijsstijging binnen onze begroting voor 2024 en verder. Het geld is vooral extra nodig voor:

• een loonstijging (er is nog geen nieuwe CAO voor 2024). In mei rekenden we met een mogelijke loonstijging van 4,7%. Het CPB gaat nu uit van 6,3%, terwijl de vakbonden 8% vragen. Wij houden nu rekening met 6,3%.
• een stijging in het sociaal domein (jeugd en Wmo) op basis van de OVA van 4,94% in 2024. Daarbij zien we dat de werkelijke OVA in 2023 circa 1,5% hoger is dan we eerder toegekend hebben. Dit leidt mogelijk tot ene extra correctie in 2024.
• een stijging van de kosten voor openbare ruimte, vastgoed en diverse investeringen.

Stijging volumeaccres 2027
Voor het jaar 2027 ontstaat door deze nieuwe systematiek een voordeel door een hoger volumeaccres van ruim € 700 miljoen. Dit is voor onze gemeente een bedrag van circa € 3,6 miljoen extra in 2027. Het kabinet heeft besloten dat het gemeentefonds vanaf 2027 geïndexeerd wordt op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product (bbp). Dit op basis van een 8-jarig historisch gemiddelde om te komen tot meer stabiliteit.

Plafond Btw compensatiefonds
Gemeenten kunnen (voor een groot deel) kosten van btw declareren bij het btw compensatiefonds. Dit fonds heeft landelijk gezien een plafond. Wordt er minder btw gedeclareerd, dan wordt het verschil toegevoegd aan de algemene uitkering. Wordt er meer btw gedeclareerd dan wordt dit ten laste van de algemene uitkering gebracht. Er wordt verwacht dat in 2023 minder gedeclareerd door gemeenten aan dit fonds. Dit betekent voor ons een voordeel van € 959.000 in 2023.  

Jeugdzorg
In juni 2023 is een kader vanuit de provincie gekomen als toezichthouder. Dit kader is:

• Gemeenten mogen de jaren 2026 en 2027 volledig en structureel ramen op basis van afspraken uit de hervormingsagenda. Tot nu toe raamden we vanaf 2027 75% van de extra inkomsten. Dit betekent een voordeel van € 388.000 vanaf 2027.
• Het budget wordt landelijk verminderd voor uitvoeringskosten en voor centrale rijksinvesteringen die gedaan moeten worden vanuit de commissie van wijzen. De provincie geeft aan dat deze korting op de uitvoeringskosten structureel is. Dit hebben we niet op deze manier via de meicirculaire 2023 verwerkt. Dit betekent een aanvullende besparing op jeugdzorg van € 496.000.

Participatie/ WSW
We ontvangen in 2023 extra geld voor loon- en prijsontwikkeling voor de uitvoering van de wet Sociale werkvoorziening (WSW). Voor de jaren erna ontvangen we extra geld voor de bijzondere verhoging van het wettelijk minimumloon voor medewerkers in de Wet Sociale werkvoorziening. Deze extra gelden betalen we door aan ons WSW bedrijf.

Bijzondere bijstand en vroegsignalering
We ontvangen een bedrag van € 252.000 in 2024 voor bijzondere bijstand en vroegsignalering. Dit bedrag  wordt door het Rijk beschikbaar gesteld om een stapeling van sociale en maatschappelijke problemen door de hoge inflatie te voorkomen. We stellen voor om dit geld toe te voegen aan onze budgetten voor armoede en schulden.

Overige posten
We ontvangen extra/ minder gelden voor de volgende posten, die we willen toevoegen/ verlagen aan onze budgetten:

• Maatschappelijke opvang: we ontvangen structureel € 95.000 extra. Dit betreft een autonome aanpassing van het budget.
• Beschermd wonen; beperkte bijstelling in 2023 en 2024.
• Europese richtlijn energieprestatie gebouwen: we ontvangen jaarlijks € 13.000 voor de uitvoering van toezicht en handhaving van deze regeling. Met als doel om de energie-efficiëntie van gebouwen te verbeteren.
• Rijksvaccinatieprogramma: we ontvangen € 23.000 voor de uitvoering van maternale kinkhoestvaccinatie.
• Veilig wonen: vanuit het programma Weerbaar bestuur ontvangen we voor de periode 2023-2026 jaarlijks € 7.000 voor de veiligheid van lokale bestuurders. Zij krijgen een beveiligingsadvies aangeboden en gemeenten zijn verplichting de uitvoering van veiligheidsmaatregelen te bekostigen.   
• Bommenregeling: we ontvangen in 2023 € 5.000 voor opsporen en ontmantelen van bommen.
• LHBTI beleid Regenboogsteden: we ontvangen tot en met het jaar 2026 jaarlijks € 20.000 voor veiligheid in wijken voor LHBTI personen.

Overige ontwikkelingen
Binnen de overige ontwikkelingen treden diverse effecten op door onder andere:

• Aanpassing aantallen maatstaven en nieuwe maatstaven
• Diverse overige mutaties.

De septembercirculaire 2023 laat ten opzichte van de meicirculaire 2023 voor bijna alle jaren een stijging zien.
Van deze bedragen moeten we diverse bedragen afzonderen voor specifieke onderwerpen. Afzonderen als we voor specifieke beleidsvelden extra geld krijgen, maar ook afzonderen in gevallen dat we gekort worden op specifieke beleidsvelden. Dit geeft het volgende beeld:

Toelichting Af te zonderen posten

Van de uitkomsten van de septembercirculaire moeten we nog diverse bedragen apart zetten voor specifieke onderwerpen. Voor de toelichting van deze posten verwijzen we naar de eerdere analyse.